تعداد صفحات:38
نوع فایل:word
فهرست مطالب:
مقدمه
گفتار اول - سابقه تاریخی ضمان عاقله
گفتار دوم - جایگاه ضمان عاقله در اسلام
گفتار سوم - معنای ضمان عاقله
بخش اول) ماهیت ضمان
بخش دوم) معنای عاقله
گفتار چهارم - مسئولیت عاقله
فصل اول) ضمان در انواع قتل
فصل دوم) تفاوت حکم تکلیفی و وضعی
فصل سوم) ضمان عاقله حکم وضعی است یا تلکیفی؟
گفتار پنجم - عاقله به چه کسانی میگویند؟
گفتار ششم - آیا در غاقله غنی معتبر است؟
فصل اول) مقدار توزیع دیه
فصل دوم) مسئولیت عاقله در جراحت ها
گفتار هفتم - اصل شخصی بودن مجازات ها
گفتار هشتم - علت تحمیل دیه بر عاقله
نتیجه
گفتار نهم - نظرات فقها
گفتاردهم - آیا ضمان عاقله امروزه قابل اجرا میباشد. یا نه؟
منابع و مآخذ
مقدمه:
شرح و نقد و بررسی قوانین و مقررات بمنظور دقت بیشتر در تفضیل و تکمیل آن ها و رفع نواقص و اصطلاحات امری ضروری میباشد.
بدیهی
است باید مورد عنایت و توجه دانشکده‌های حقوق و اساتید قرار گیرد چون یکی
از منابع نظامی حقوقی هر کشور عقاید دانشمندان حقوق آن کشور است گرچه تاثیر
دکترین در نظام های حقوقی قابل توجه نیست و به راحتی مورد توجه قانون
گزاران و کارگزاران قرار نمیگیرد. اما گذشت زمان متصدیان امر را وا‌میدارد
برای پیشرفت و تکامل جامعه به نظریات و تحقیقات علمای حقوق جامعه عمل
بپوشانند.
با در نظر گرفتن این واقعیت که تحولات ناشی از
انقلاب اسلامی و حاکم شدن این نظر که همه قوانین و مقررات میبایست بر پایه
موازین اسلامی وضع شود بر کسی پوشیده نیست نوعی سیستم فضایی جدید به وجود
آمده است خصوصاً در حقوق کیفری بسیاری قوانین عوض شده و یا نسخ گشته است و
قوانین جدیدی که ریشه در فکر اسلامی و فقه شیعه دارد ایجاد شده است.
یک
سلسله مسائل حقوقی در قانون مجازات اسلامی تصویب شد و برای اجراء به محاکم
فرستاده شده است که برای بسیاری از حقوقدانان و جامعه تازگی داشته است در
بعضی موارد با موجی از اعتراضات مواجه شده است و سوالات انبوهی را در ذهن
به وجود آورده است اولین مشکلی که در اذهان عمومی ایجاد کرده است کیفیت
اجرای آن است و آیا اصولاً در جامعه امروزی قابلیت اجرا را دارد یانه؟
قوانین فراوانی وجود دارد که هنوز جواب قاطع و روشن به این سوالات داده
نشده است از جمله قسامه، و ناهمگون موارد دیات با متقضیان زمان و ضمان
عاقله و...
با توجه به این مقدمه کوتاه باید اذعان داشت که
جامعه کنونی ما اقتصادی نوین از دکترین حقوق اسلامی را دارد که نمیتوان به
آسانی از کنارش گذشت و اهمیت آن زمانی بیشتر میشود که قانون گزاران ناچار
باشند مبانی حقوقی خود را در وضع قوانین در چارچوب مذهب خاصی طرحریزی کنند و
عدول از آن و وضع خودسرانه قوانین را نامشروع بدانند و جامعه پذیرای چنین
قوانین نباشد. مشکل زمانی بیشتر به چشم می آید که در طول قرن ها این قوانین
در جامعه جامع عمل نپوشیده و فقط در کتاب ها و حجرات مدارس علمی مورد
بررسی قرار میگرفت و مشکل تر از آن است که علماء بخواهند همان دستورات
اسلامی را به شکل ترجمه به صورت قانون در‌آورند و برای اجرا به محاکم
بفرستند و بخواهند به واسطه همان قوانین جامعه فعلی را اداره کنند غافل از
شرایط زمانی و مکانی بسیاری از این قوانین و دستورات را موضوعاً از قابلیت
اجراء خارج کرده است و جزء قوانین گذشته با شرایط خاص آن زمان بوده است و
امروزه قابلیت اجرا را ندارد بعنوان مثال در کتاب های فقهی با بحث عتق رقبه
مواجه میشویم که دستورات و احکام شرعی زیادی را به خود اختصاص داده از
جمله کیفیت برخورد با رقبه و شرایط به ملک در‌آوردن و آزادی رقبه... و
قوانین خاص ذمه و فرزند آن و احکام ازدواج با امه که هنوز هم در رساله‌های
علمیه بعنوان کفاره روزه قضا و مسائل دیگر بحث عتق رقبه بیان میشود که
البته امروزه این مطلب به طور کلی وجود ندارد و در بلاد مختلف یکسان نبوده
است حتی در آن زمان نیز در ایران چیزی به نام برده‌داری و بردگی نبوده است
تا چه رسد امروزه که در جامعه اسلامی چنین مطلبی نیست.
یکی از مسائل مهمی که در قانون مجازات اسلامی مطرح گردیده است و بعد از انقلاب تصویب شده است ضمان عاقله است.
این
مساله گرچه زمان پیامبر (ص) و در جامعه عرب قابل اجراء بوده است ولی
تاکنون در جامعه ما با این که در قانون مجازات اسلامی آمده است عمل نشده
است و در محاکم دیده نشد که کسی یا کسانی بعنوان ضمان عاقله محکوم به
پرداخت دیده شده باشد. و بدواً این طور بنظر میرسد که با مقتضیات زمان
هماهنگ نمیباشد.
آن چه ما در این تحقیق در صدد
آن هستیم بررسی کیفیت تقنین و علت آن در دین مبین اسلام و این که آیا در
جامعه کنونی ما قابل اجرا است؟ و همینطور در مورد نقد و بررسی این قانون
میباشد.